Kurban etiyle yöresel lezzetler

Hz. İbrahim’in gördüğü rüya üzerine oğlu Hz. İsmail’i Rabbine kurban etmeye niyet etmesi ve bu niyeti gerçekleştirmeden Allah’ın bir koç göndermesi üzerine, her yıl hac zamanı kestiğimiz kurbanlar Rabbimizin buyurduğu gibi “Eti ve kanı kendisine ulaşmayan” fakat takvası kendisine ulaşan şeylerdir. Kurban geleneğinin ilk dini izlerine Habil ve Kabil anlatısında rastlarız. Buna göre Kabil, tarımla uğraşmaktadır ve kurban olarak seçtiği ürünler mahsulünün en cılızlarıdır, Habil ise hayvancılık yapmaktadır ve seçtiği kurban sürüsünün en güzelidir. Bu öğretide Habil, iyi huylu, temiz, adil ve cömert, takvalı bir karaktere yakışır olarak kurbanı en iyilerden seçerken, Kabil kalbinin bir yansıması olarak cimrilik etmiş ve sunabileceğinin en kötüsünü sunmuş. Elbette bu hikayede nice dersler var. Bizler eti ve kanı Allah’a ulaşmayan kurbanlarımızı, gücümüzün yettiğince iyiler arasından seçer ve ihtiyacı olanlarla paylaşırız. Böylece hem dünyada hem ahirette bir iyiliğe ermeyi umarız. Binlerce yıldır süren kurban geleneğinin ülkemizin farklı illerinde farklı adetlerle kutlandığını görüyoruz. Bugün, her bayram yaptığımız gibi Türkiye’nin farklı illerine uğrayalım ve bayram yemeklerinin neler olduğuna, adetlerine, örflerine bir bakalım.

Birçok yöremizde bayram günü aşure dağıtma geleneği var

Tarihi ve adının konu olduğu efsaneleriyle ünlü Ağrı ilimizin Patnos ilçesinde kurban bayramı hazırlıkları arefe gününde başlar. Arife Günü bayram sabahına hazır olacak ve namazdan sonra ikram edilecek “halise” yemeği için buğday ve et hazırlanır. Halise için kullanılan buğday kırıklanmış buğdaydır. Et ve buğdaydan mamul halise yemeği, bayram namazının ardından camiden çıkan ve bayramlaşmak için bir araya gelen insanlara ikram edilir. Sakarya’nın Taraklı ilçesi Pirler Köyü’nde, bütün ahali bayramın 2. günü köy meydanında toplanır. Önce mezarlık ziyaretine gidilir, ardından pişirilmiş olan etli bulgur pilavı hep birlikte yenir. Hatay’da ise, Ağrı Patnos’ta rastladığımız ve Balkanlar'dan Filistin’e farklı farklı adlarla karşımıza çıkan belki dünyanın en eski törensel yemeğine tekrar rastlıyoruz. Buradaki fark, önce kurban eti bir kazanda pişiyor, içine buğday ekleniyor, pişen etli buğday yemeği ekmekle beraber misafirlere ikram ediliyor. Ve bu yemeği evin erkeği yaparken, geleneğe göre bu yemek için aşçılık daima babadan oğula geçiyor. Birçok yöremizde bayram günü aşure dağıtma geleneği de var. Bu aşureler özellikle kuzey bölgelerimizde zaman zaman tuzlu ve etli de pişiriliyor. Bu etin kurban eti olması da mana ve değer açısından aşureyi daha anlamlı kılıyor. Ankara, Antalya, Mersin civarında da bir arefe geleneği var, adı “öküz helvası”. İlk defa dağlarda çobanların daha güçlü, dayanıklı olması için pişirilip azık olarak konulduğu rivayet edilmiş. Ankara’da “kokkudu kok” geleneği olarak hâlâ süren bu gelenek öküz helvasının tereyağı iyice kızartılıp üzerine un eklenmesi ve unun ezile ezile kavrulmasından esinlenmiş. Koku yayılır ve herkes “koku almaya” gelir. Türkiye’de ramazan ve kurban bayramı geleneklerini merak edenler için Gazi Üniversitesi, Türk Halk Bilimi Araştırma Merkezi’nin M. Öcal Oğuz, Mehmet Kösemek, Nihan Çiçekoğlu, Tuna Yıldız imzalı araştırmasını okumasını öneririm. Bayramınız şen olsun, evinize bereket dolsun. Allah yetimlerin yüzünü güldürsün ve iyilikle ettiğimiz ibadetlerimizi kabul etsin. İyi pazarlar.

2 su bardağı üzüm pekmezi

1 çay bardağı dövülmüş ceviz içi

Unu kısık ateşte kavurup soğutalım.

Üzüm pekmezi ve suyu karıştırıp kaynatalım. Kavrulmuş unu kaynayan pekmezli suyun içerisine döküp karıştıra karıştıra pişirelim.

Tereyağını eritelim ve kaşık kaşık kızgın yağı helvamıza yedirelim.

Bir tepsiye alıp yassılayalım, her iki yüzünü ceviz ile kaplayalım.

Şekillendirip servise alalım.

500 g. iri doğranmış kurban eti

Buğdayı bir gece önceden yıkayıp ıslatalım.

Kurban etini bir tencerede kavuralım.

Islı duran buğdayı süzelim ve kavrulmuş ete ilave edip üzerine tuz ve su ekleyelim.

Buğday iyice yumuşayana kadar pişirelim.

Tereyağını eritelim ve üzerinde gezdirip servise alalım.