AYLIĞA HAK KAZANMA KOŞULLARINI ETKİLEYEN TEMEL EMEKLİLİK KAVRAMLARI

AYLIĞA HAK KAZANMA KOŞULLARINI ETKİLEYEN TEMEL EMEKLİLİK KAVRAMLARI 

Kanuna tabi malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına prim ödeyenlerin, sigorta kollarından yapılması gereken yardımlara hak kazanıp kazanmadıklarının tespitinde, sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve yaş faktörlerine bakılmaktadır. 1. Sigortalılık Süresi Sigortalılık süresi, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarih ile aylık bağlanması için yazılı istekte bulunduğu tarih, ölen sigortalılar için de ölüm tarihi arasında geçen süre olarak dikkate alınmaktadır. Bu sürenin tamamen çalışılarak ya da prim ödenerek geçirilmiş olması koşul olmadığı gibi, bu sürenin başlangıç ve sonu arasında sigortalının aralıklı ya da birden çok sigortalılık haline tabi çalışmasının, sigortalılık süresinin belirlenmesinde bir önemi bulunmamaktadır. 2 Tahsis talep tarihi itibariyle 4/1-(c) kapsamında sigortalı olanların sigortalılık süresi, sigortalılığın başlangıç tarihi ile yetkili makamdan emekliye sevk onayı alınarak görevi ile ilişiğinin kesildiği ayın son günü arasında geçen süre, sigortalılıkları herhangi bir nedenle sona eren 4/1-(c) kapsamındaki sigortalılar için ise, sigortalılığın başlangıç tarihi ile aylık bağlanması için yazılı istekte bulunduğu tarih arasında geçen süredir. Bu kapsamdaki sigortalıların sigortalılık süresinin bitiş tarihi belirlenirken, ölüm veya aylık bağlanmasını gerektiren hallerde görev aylıklarının kesildiği tarih, 5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde belirtilen yaş hadleri ile sıhhi izin sürelerinin doldurulması halinde bu süre ve hadlerin doldurulduğu tarihleri takip eden ay başı, diğer hallerde ise görevden ayrıldıkları tarih esas alınacaktır. Vazife malullüğü aylığı almakta iken, çalışmaya başlamaları nedeniyle haklarında uzun vadeli sigorta hükümleri uygulananlar için malullük, yaşlılık ve ölüm aylığı bağlanmasında veya toptan ödeme yapılmasında esas alınacak sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve prime esas kazancın hesaplanmasında, vazife malullüğü aylığı bağlandığı tarihten önceki süreler dikkate alınmayacaktır. Kanunun 38 inci maddesine göre, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında dikkate alınacak sigortalılık süresinin başlangıcı; uluslararası sosyal güvenlik sözleşme hükümleri saklı kalmak kaydıyla, sigortalının, mülga 5417, 6900, 506, 1479, 2925, 2926, 5434 sayılı kanunlar ile 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıklara veya Kanuna tabi malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa kapsama girdiği tarih kabul edilecektir. 1.1. Sigortalılık Süresinin Başlangıcını Etkileyen Faktörler 1.1.1. İşe Giriş Tarihi ile Primlerin Ödenmeye Başladığı Tarihin Farklı Olması 4/1-(a) sigortalıları için söz konusu olup, işe giriş tarihi ile primlerin ödenmeye başladığı tarih farklı ise, ilk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına tabi prim ödenmeye başlanan tarih sigortalılık süresinin başlangıcı olarak alınacaktır. 1.1.2. Kurumca Devir Alınan 506 Sayılı Kanunun Geçici 20 nci Maddesi Kapsamındaki Sandıklar Kurumca devralınan sandıklara tabi olarak ilk defa prim veya kesenek ödenmeye başlanılan tarih sigortalılık süresinin başladığı tarih olarak dikkate alınacaktır. 1.1.3. 18 Yaşın Altında Geçen Hizmetler Kanuna göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında, 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olanların sigortalılık sürelerinin 18 yaşını doldurdukları tarihte başladığı kabul edilecektir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, sadece prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilecektir. 4/1-(b) ve 4/1-(c) bendi kapsamındaki sigortalılardan, bir meslek veya sanat okulunu bitirerek, 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimleriyle ilgili görevlerde çalışanlar için 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmayacağından, bu kapsamda 18 yaşın altında kazai rüşt kararı tarihinden itibaren başlayan sigortalılık başlangıç tarihleri, aynı zamanda sigortalılık süresinin başlangıç tarihi olarak esas alınacaktır. Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olan 4/1-(a) ve 4/1-(b) sigortalıları için yalnızca yaşlılık aylığı bağlanmasında geçerli olan 18 yaş uygulaması, malullük ve ölüm aylıklarında uygulanmayacaktır. Kanunun geçici 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında, 506 sayılı Kanuna göre 1/4/1981 tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescil edilmiş olanlar hakkında, Kanunun 38 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihten başlayacağına ilişkin hükmünün uygulanmayacağı öngörülmüştür. Buna göre, 4/1-(a) sigortalılarının, sigortalılık süresinin başlangıcı; 3 - 1/4/1981 tarihinden önce ise yaşa bakılmaksızın sigortalılık süresinin başlangıç tarihi, - 1/4/1981(dahil) tarihinden sonra ise 18 yaşın doldurulduğu tarih, olarak dikkate alınacaktır. Ancak, 18 yaş öncesinde geçen çalışma süreleri prim ödeme gün sayısına ilave edilecektir. Sigortalıların 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesine göre aylığa hak kazanma koşullarının belirlenmesinde 18 yaş uygulamasına bakılmaksızın, ilk işe giriş tarihine göre yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi koşulları tespit edilecektir. Söz konusu koşullardan sigortalılık süresi koşulunun tahsis talep tarihinde yerine gelip gelmediği incelenirken ise, 18 yaş uygulamasına bakılacaktır. Örnek 1: 10/1/1969 doğum tarihli kadın sigortalı 17 yaşında iken 20/3/1986 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başlamıştır. Sigortalının 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin (B) bendine göre aylığa hak kazanma koşulları 18 yaş uygulamasına bakılmaksızın 20/3/1986 tarihli girişine göre 20 yıl, 42 yaş, 5075 gün olarak tespit edilmiştir. Sigortalı tahsis talebinde bulunduğu zaman bu şartlardan 20 yıllık sigortalılık süresi şartının yerine gelip gelmediğinin tespitinde sigortalının 18 yaşını doldurduğu 10/1/1987 tarihi sigortalılık başlangıç tarihi olarak dikkate alınacak ve 20 yıllık sigortalılık süre şartı bu tarihe göre belirlenecektir. Dolayısıyla, sigortalılık süresi 10/1/2007 tarihinde dolacaktır. Örnek 2: İlk işe giriş tarihi : 1/1/2009 Doğum tarihi : 10/7/1994 Tahsis talep tarihi : 12/9/2021 Prim gün sayısı : 2000 gün Çalışma gücü kayıp oranı : % 70 Aylığa hak kazanma koşulları : 10 yıl sigortalılık süresi, 1800 prim gün sayısı Tahsis talep tarihi : 12 9 2021 18 yaşın dolduğu tarih : -10 7 2012 2 2 9 Sigortalının 9 yıl sigortalılık süresi bulunması nedeniyle tarafına malullük aylığı bağlanmayacaktır. Ancak, bu sigortalının 2008/Ekim tarihinden itibaren ilk defa 4/1-(b) veya 4/1-(c) kapsamında sigortalı olup, bir meslek veya sanat okulunu bitirerek 4721 sayılı Kanun hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimiyle ilgili görevlerde çalışması halinde; Tahsis talep tarihi : 12 9 2021 İlk işe giriş tarihi : - 1 1 2009 11 8 12 Sigortalının 10 yıldan fazla sigortalılık süresi bulunması nedeniyle tarafına malullük aylığı bağlanacaktır. Örnek 3: Doğum tarihi : 3/10/1993 İlk işe giriş tarihi : 1/6/2010 Ölüm tarihi : 19/7/2016 Prim gün sayısı : 1000 gün Aylığa hak kazanma koşulları : 5 yıl sigortalık süresi, 900 prim gün sayısı Ölüm tarihi : 19 7 2016 18 yaşın dolduğu tarih : - 3 10 2011 16 9 4 4 Buna göre, en son 4/1-(a) kapsamında iken vefat eden sigortalının hak sahiplerine, 5 yıllık sigortalılık süresi şartı oluşmadığından ölüm aylığı bağlanamayacaktır. 1.1.4. Birden Fazla Sigortalılık Haline Tabi Olma Sigortalıların, birden fazla sigortalılık haline tabi hizmetlerinin bulunması halinde, sigortalılık başlangıç tarihi en eski olanı, sigortalılık süresinin başlangıcı olarak dikkate alınacaktır. 1.1.5. Kanunun Yürürlük Tarihinden Önce Birden Fazla Sosyal Güvenlik Kanununa Tabi Hizmeti Olanlar Farklı sosyal güvenlik kanunlarına tabi hizmetlerin mülga 2829 sayılı Kanun hükümlerine göre birleştirilmesi halinde, birleştirilen hizmetlerin başlangıç tarihi (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına tabi çalışmalar) 4/1-(a) kapsamında aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde sigortalılık süresinin başlangıcı olarak değerlendirilecektir. Birden fazla sigortalılık haline tabi çalışması olup 2008/Ekim tarihinden sonra ilk defa 4/1-(b) kapsamında sigortalı olanların aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde 4/1-(a) ve 4/1-(c) kapsamında geçen hizmetler; 4/1-(c) kapsamında aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde ise 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamında geçen hizmetler dikkate alınacak ve sigortalılık süresinin başlangıcı olarak değerlendirilecektir. 1.1.6. Borçlanmalar Kanunda hizmet borçlanması 41 inci ve geçici 7 nci maddelerde, borçlanmanın usul ve esasları ise Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 66 ncı maddesinde açıklanmıştır. 41 inci maddeye göre yapılacak borçlanmalarda, borçlandırılan sürenin Kanuna göre tespit edilen sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreye ait olması halinde sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye gidilmek suretiyle tespit edilecektir. 1.2. Sigortalılık Süresine Eklenen Süreler Kanunda sigortalılık süresine ilave yapılmasına ilişkin herhangi bir hüküm bulunmamakla birlikte, Kanunun yürürlük tarihinden önce mülga kanunlara göre hak kazanılan; - 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesi kapsamındaki itibari hizmet süreleri, - Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar 5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci maddesine göre verilen fiili hizmet süresi zamları, sigortalılık süresine ilave edilecektir. 2008/Ekim ay başına kadar 506 ve 5434 sayılı kanunlara tabi itibari hizmet süreleri ve fiili hizmet süresi zammı tabi oldukları kanun hükümlerine göre değerlendirilecektir. Ancak, 506 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp Kanunun 40 ıncı maddesinde sayılmayan işlerde Kanunun yürürlük tarihinden önce geçen çalışma sürelerinin itibari hizmet süresi olarak değerlendirilmesinde 3600 gün prim ödeme şartı aranmayacaktır. 5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci maddesine göre verilen fiili hizmet süresi zamları aynı zamanda prim ödeme gün sayısına ilave edilecek, ancak yaş hadlerinden indirim yapılmayacaktır. 506 sayılı Kanunun ek 5 nci maddesine tabi itibari hizmet süreleri sigortalılık süresine ilave edilecek, 3600 gün şartı aranmaksızın yaş hadlerinden indirim yapılacak, ancak prim ödeme gün sayısına eklenmeyecektir. 2. Prim Ödeme Gün Sayısı 2.1. Prim Ödeme Gün Sayısı Koşulları ve Prim Ödeme Gün Sayılarını Oluşturan Hizmetler Kanun, malullük, yaşlılık ve ölüm aylıklarına hak kazanmada belli bir prim ödeme gün sayısını koşul olarak aramaktadır. Prim ödeme gün sayısı; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak geçen sürelere ait gün sayısını ifade etmektedir. 5 Sigortalıların prim ödeme gün sayılarını; zorunlu, isteğe bağlı sigorta, ihya edilen, birleştirilen, yurt içi ve yurt dışı borçlanma süreleri ile devir sandıklarına tabi geçen hizmetlere ait gün sayıları ile maden işyerlerinin yeraltı işlerinde geçen hizmetlerin 1/4’ü, fiili hizmet süresi zammı (FHSZ) ve başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunan kadın sigortalıların çalışmalarının 1/4’ü oluşturmaktadır. 2.2. Prim Ödeme Gün Sayısına Eklenen Süreler 2.2.1. Maden İşyerlerinin Yer Altı İşlerinde Geçen Çalışmalar Kanunun geçici 9 uncu maddesinin altıncı fıkrası gereğince; Kanunun yürürlük tarihinden önce 506 sayılı Kanunun mülga hükümlerine göre sigortalı sayılanlardan, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışmaya başlayan sigortalıların, Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra bu işlerde geçen çalışmalarının en az 1800 gün olması halinde, bu çalışmalarının dörtte biri toplam prim ödeme gün sayılarına ilave edilecektir. 2.2.2. 5434 Sayılı Kanunun Mülga 32 nci Maddesine Göre FHSZ 5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci maddesi kapsamındaki fiili hizmet süresi zamları 2829 sayılı Kanuna göre birleştirme kapsamında hizmetler olup, Kanunun yürürlük tarihinden önceki süreler için söz konusu madde kapsamında verilen FHSZ 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamında aylık bağlanacak sigortalıların prim ödeme gün sayılarına eklenecektir. 4/1-(b) kapsamındaki sigortalılardan 22/6/2013 tarihi itibariyle tahsis talebinde bulunan ancak henüz aylık bağlama işlemi sonuçlandırılmamış olanlar ile bu tarihten sonra tahsis talebinde bulunanların 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesine göre aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde, 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanuna göre birleştirme kapsamında olan ve 1/10/1999 veya 1/6/2002 tarihlerinden önceki sürelere ait 5434/32 nci maddesi kapsamındaki fiili hizmet süresi zammı, kademeli geçiş sürecinde sigortalıların hizmet süresine ilave edilmek suretiyle aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde dikkate alınacaktır. Örnek 1: 1/1/1985-31/12/1986 tarihleri arasında 4/1-(c) kapsamında 720 gün hizmeti ve yine bu sürelere ait 6 ay (180 gün) FHSZ bulunan sigortalı, 15/1/1988 tarihinden itibaren 4/1-(b) kapsamında sigortalıdır. Bu durumda, 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin ikinci fıkrasına göre 1/6/2002 tarihi itibariyle yapılan değerlendirmede sigortalının hizmet süresi 16 yıl 10 ay 16 gün olup, emekliliğe kalan süre 8 yıl 1 ay 14 gündür. Emeklilik koşulları 49 yaş ve 9000 gün olarak belirlenecek ve tahsis talep tarihinde bu koşulların oluşup oluşmadığına bakılacaktır. Örnek 2: 8/1/1955 doğumlu kadın sigortalının, 1/5/1987-30/6/1990 arasında 1139 gün 4/1-(b) kapsamında, 15/1/1991-14/11/1997 tarihleri arasında 2460 gün 4/1-(c) kapsamında hizmeti ve yine bu sürelere ait 1 yıl 8 ay 15 gün (615 gün) FHSZ bulunmakta olup, 1/10/2008 tarihinden itibaren yine 4/1-(b) kapsamında sigortalıdır. Bu durumda, 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin üçüncü fıkrasına göre 1/10/1999 tarihi itibariyle yapılan değerlendirmede, sigortalının hizmet süresi 11 yıl 8 ay 14 gün olup, emekliliğe kalan süre 3 yıl 3 ay 16 gündür. Sigortalının yaşı; 44 yaş 8 ay 23 gün, yaştan dolayı emekliliğe kalan süre 5 yıl 3 ay 7 gündür. En geç gerçekleşen yaşa göre emeklilik yaşı 52 yaş ve 5400 gün olarak belirlenecek ve tahsis talep tarihinde bu koşulların oluşup oluşmadığına bakılacaktır. Örnek 3: Sigortalının 15/1/1990-14/1/1995 süresinde 4/1- (c) kapsamında 1800 gün hizmeti ve bu süreye ilişkin 450 gün FHSZ bulunmaktadır. Sigortalının 1/1/1995 tarihi itibariyle 4/1-(b) kapsamında sigortalılığı devam etmektedir. Aylığa hak kazanma koşulları tespit edilirken; 4/1-(c) kapsamında toplam hizmet süresi (1800 + 450 = 2250 =) 6 yıl 3 ay olarak dikkate alınacaktır. Sigortalının 1/6/2002 tarihi itibariyle hizmet süresine bakıldığında, 13 yıl 8 aylık hizmet süresinin bulunduğu dolayısıyla 25 tam yılın doldurulmasına kalan 6 sürenin 11 yıl 3 ay 30 gün olduğu görülmektedir. Buna göre emeklilik yaşı 51 yaş ve 9000 gün olarak tespit edilecektir. Örnek 4: Radyoiyonizan maddelerle çalışan sigortalının 5434/32 nci maddesine göre FHSZ 7 yıl, Kanunun 40 ıncı maddesine göre FHSZ 1 yıl ise, FHSZ’den yararlanacağı azami süre 7 yıl olacaktır. Sigortalının 5434 sayılı Kanuna tabi geçen 7 yıllık FHSZ, Kanunda öngörülen “beş yıllık” süreyi geçtiği için, 2008/Ekim ayı sonrası hizmet yılına eklenmeyecek ve kazanılmış hakkın korunması amacıyla da beş yılı aşan 7 yıllık FHSZ’den da indirime gidilmeyecektir. Fiili Hizmet Süresi Zammı Uygulamasının Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğe göre FHSZ’nin toplam hizmet yılına ilave edilmesinde, Kanun’da öngörülen beş ya da sekiz yıllık sürelerin aşılıp aşılmadığına bakılacak, 2008/Ekim ayından önce beş ya da sekiz yıllık süreler aşılmış ise hizmet yılına ilave yapılmasında 2008/Ekim ayından sonra geçen FHSZ süreleri dikkate alınmayacaktır. 2008/Ekim ayından önceki dönemde beş ya da sekiz yıllık süreler aşılmamış ise, bu defa 2008/Ekim ayından sonraki FHSZ süreleri beş ya da sekiz yılı aşmayacak şekilde toplam hizmet yılına ilave edilecektir. 2.2.3. Fiili Hizmet Süresi Zammına (FHSZ) Tabi Çalışmalar Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları uygulamasında, hesaplanan FHSZ, sigortalının; Kanunun 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasının (1) ila (9), (11), (12), (15), (16), (17), (18) ve (19) uncu bentlerine göre beş yılı, Kanunun 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasının (13) ve (14) üncü bentlerine göre sekiz yılı, geçmemek üzere prim ödeme gün sayısına eklenecektir. Maddenin (10) numaralı bendinde prim ödeme gün sayısına yapılacak ilavede süre sınırlaması bulunmamaktadır. FHSZ, Kanunun 40 ıncı ve geçici 7 nci maddesinde hüküm altına alınarak, buna ilişkin uygulama usul ve esasları Fiili Hizmet Süresi Zammı Uygulamasının Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ve 22/2/2013 tarihli ve 2013/11 sayılı Genelge ile talimatlandırılmış olup, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları uygulamasında, FHSZ anılan Kanun ve ikincil mevzuat hükümleri doğrultusunda prim gün sayılarına ilave edilecektir. 2.2.4. Başka Birinin Sürekli Bakımına Muhtaç Derecede Ağır Engelli Çocuğu Bulunan Kadın Sigortalılar Kanunun 28 inci maddesinin sekizinci fıkrası ile yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, prim ödeme gün sayıları toplamına eklenecektir. Söz konusu ilavenin yapılabilmesi, kadın sigortalının bu durumunu Kurumca yetkilendirilmiş sağlık hizmet sunucularınca düzenlenmiş sağlık kurulu raporu ile belgelendirmesi ve bu raporun Kurum sağlık kurullarınca değerlendirilmesi sonucu çocuğun başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli olduğunun tespit edilmesi koşuluna bağlı bulunmaktadır. Kadın sigortalılara bu hak Kanunun yürürlük tarihinden sonraki süreler için verileceğinden, ilave edilecek sürenin tespitinde Kurum sağlık kurulu kararında belirtilen tarih dikkate alınacaktır. Ağır engelli çocuğun ölümü veya bakıma muhtaçlığının kalkması halinde, Kurum sağlık kurulu karar tarihinden ölüm tarihine veya bakıma muhtaçlığın kalktığına karar verilen sağlık kurulu rapor tarihine kadar geçen hizmetlerin dörtte biri prim ödeme gün sayısına eklenecektir. Örnek 1: Kadın sigortalı ilk defa 1/1/1995 tarihinde sigortalı olarak çalışmaya başlamış ve 1/12/2015 tarihinde yaşlılık sigortasından tahsis talebinde bulunmuştur. Kurum sağlık kurulunun 28/12/2009 tarihli kararında sigortalının ağır engelli çocuğunun 1/4/2009 tarihi itibariyle bakıma muhtaç olduğuna karar verilmiş ve sigortalının 1/4/2009 tarihinden 7 itibaren 1500 prim gün sayısının olduğu tespit edilmiştir. Sigortalının prim ödeme gün sayısı 6500 gün olup, aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınacak toplam prim ödeme gün sayısı: Toplam Prim Ödeme Gün Sayısına İlave Edilecek Gün: 1500/4= 375 Toplam Prim Ödeme Gün Sayısı: 6500+375 = 6875 Örnek 2: 1/11/2002 tarihinden itibaren 506 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesi kapsamında çalışmaya başlayan ve 1/10/2008 tarihinden sonra da Kanunun 40 ıncı maddesine göre FHSZ’ye tabi olarak çalışmasını devam ettiren kadın sigortalının ağır engelli çocuğunun 2008/Ekim ay başından itibaren başka birinin sürekli bakımına muhtaç durumda olduğu Kurum sağlık kurulunca tespit edilmesi üzerine sigortalının hizmetine FHSZ ile Kanunun 28 inci maddesine göre ilave edilecek ek süresi ayrı ayrı hesaplanıp eklenecek, ancak 28 inci madde gereğince ilave edilecek ek sürenin hesabında FHSZ dikkate alınmayacaktır. 3. Yaş 3.1. Sigortalı Emeklilik İşlemlerinde Yaş Kavramı ve Uygulaması Yaşlılık ve ölüm sigortalarından aylık bağlanmasına ilişkin haklardan yararlanmak için Kanunda yer alan şartlardan biri de yaş olup, Kanunun 57 nci maddesinde, sonradan yapılacak yaş düzeltmelerinde, sigorta kolları için yaşın hesabında aşağıda belirtilen doğum tarihlerinin esas alınacağı öngörülmüştür. Buna göre; - İş kazasıyla meslek hastalığı halinde, hak sahiplerine bağlanacak gelirlerin hesabında, iş kazasının olduğu veya meslek hastalığının hekim veya sağlık kurulu raporu ile ilk defa tespit edildiği tarihte nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri, - Malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına ilişkin yaş ile ilgili hükümlerin uygulanmasında, sigortalıların, mülga 5417, 6900, 506, 1479 ve 2926 sayılı kanunlar ile 2925 ve 5434 sayılı kanunlara, 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine tabi sandıklara veya Kanuna göre ilk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi oldukları tarihte, nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri, - Ölüm sigortasında hak sahibi çocukların yaş hesabında, sigortalının Kanuna veya mülga kanunlar kapsamında ilk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olduğu tarihte, nüfus kütüğünde kayıtlı bulunan doğum tarihleri, sigortalının çalışmaya başlamasından sonra doğan çocukların ise nüfus kütüğüne ilk yazılan doğum tarihleri, esas alınacaktır. Sigortalıların, iş kazası geçirdiği, meslek hastalığının tespit edildiği veya ilk defa uzun vadeli sigorta kollarına tabi olduğu tarihten sonra kesinleşen mahkeme kararlarındaki yaş tashihleri aylık bağlama işlemlerinde dikkate alınmayacaktır. Sigortalıların aylık bağlama işlemlerinde yaş şartının yerine gelip gelmediği tahsis talep tarihlerinden doğum tarihleri çıkarılmak suretiyle tespit edilecektir. Örnek 1: Tahsis Talep tarihi : 19/3/2009 Doğum tarihi : 25/6/1951 19 3 2009 -25 6 1951 24 8 57 (57 yıl 8 ay 24 gün) Yaş Öte yandan, ayın 28/29/30/31 çektiğine bakılmaksızın ayın sonu itibariyle talepte bulunan sigortalılar o ay içinde müracaat etmiş kabul edilerek aylıklar talebi takip eden ay başından başlatılacaktır. Özellikle 29 şubat doğumlu olup, özel sektörde çalışan sigortalılarda şubat ayının 28 çektiği yıllarda 28 şubatta müracaat edilmesi halinde aylıklar diğer aylığa hak kazanma koşullarının da gerçekleşmiş olması halinde 1 mart tarihinden itibaren başlatılacaktır. Emeklilik işlemlerinde aranan yaş şartının yerine gelip gelmediğinin tespitinde sigortalılık süresi hesabında olduğu gibi gün, ay ve yıl olarak aranan yaş şartının yerine gelmiş olması gerekmekte olup, talep tarihi itibariyle belirlenen yaş şartını yerine getirmeyen 8 sigortalılara genel olarak (yaş şartını talep tarihinden itibaren 1 ay içinde yerine getiren sigortalılar hariç) aylık bağlanmasına imkan bulunmamakta olup, talepleri reddedilecektir. Örnek 2: Tahsis Talep tarihi : 9/10/2029 Doğum tarihi : 10/11/1975 İşe giriş tarihi : 28/8/1997 Mükteza maddesi : 506 Geçici 81/B-o Aylığa hak kazanma şartları : 20 yıl, 54 yaş, 5975 gün 9 10 2029 -10 11 1975 29 10 53 yaş Sigortalı, tahsis talep tarihi itibariyle 54 yaş şartını yerine getiremediğinden tarafına aylık bağlanamayacaktır. 3.2. Yaş Hadlerinden İndirim Yapılması - 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesi kapsamındaki itibari hizmet süreleri, - Kanunun 40 ıncı maddesi kapsamındaki fiili hizmet süresi zamları, - Kanunun 28 inci maddesi kapsamında kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, sigortalıların emeklilik için öngörülen yaş hadlerinden indirilecektir. 3.2.1. 506 Sayılı Kanunun Mülga Ek 5 inci Maddesi Kapsamındaki İtibari Hizmet Süreleri Kanunun geçici 7 nci maddesinde, 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp, Kanunun 40 ıncı maddesinde sayılmayan işlerde, Kanunun yürürlük tarihinden önce geçen çalışma sürelerinin itibari hizmet süresi olarak değerlendirilmesinde, 3600 prim gün koşulunun aranmayacağı öngörülmüş olup, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar bu kapsamda geçen itibari hizmet süreleri beş yıldan çok olmamak üzere yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen yaş hadlerinden indirilecektir. Kanunun yürürlük tarihinden önce 4/1-(a) kapsamında itibari hizmet süresi bulunup, Kanunun yürürlük tarihinden sonra 4/1-(b) veya 4/1-(c) kapsamında çalışan ve tahsis talebinde bulunan sigortalılara Kanunun geçici 2 nci maddesine göre aylık bağlanırken, aylığa hak kazanma koşullarının 4/1-(b) veya 4/1-(c) sigortalılık haline göre belirlenmesi durumunda, itibari hizmet süreleri dikkate alınmayacak, ancak, sigortalıya 4/1-(a) kapsamında aylık bağlanması durumunda, itibari hizmet süreleri emeklilik için aranan yaş hadlerinden indirilecektir. 3.2.2. FHSZ Kapsamındaki Hizmetler Kanunun 40 ıncı maddesinde öngörülen FHSZ’nin üç yılı geçmemek üzere, 40 ıncı maddenin ikinci fıkrasının (18) numaralı sırasında bulunan yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar için tamamı, diğerleri için yarısı Kanunda yaşlılık aylığı bağlanması için öngörülen emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir. Yine, aynı maddenin ikinci fıkrasının (10) numaralı bendinde yer alan yer altı işlerinde çalışanların FHSZ’nin tamamı yaş hadlerinden indirilecek olup, yaş haddi indiriminde üst sınır uygulanmayacaktır. Ancak, yaş haddi indiriminden yararlanabilmek için ölüm ve maluliyet halleri ile 40 ıncı maddenin ikinci fıkrasının (18) numaralı sırasında bulunanlar hariç, (10) numaralı bendinde yer alan yer altı işlerinde çalışan sigortalıların en az 1800 gün, diğer bentlerde yer alan sigortalıların ise en az 3600 gün Kanunda belirtilen işyeri ve işlerde çalışmış olmaları şartı aranacaktır. 9 Örnek 1: Sigortalının kurşun ve arsenik işyerinde 1400 gün, radyoaktif ve radyoiyonizan işyerinde 1300 gün, Kanalizasyon işyerinde ise 1600 gün çalışmasının olması halinde; Kurşun arsenik işleri FHSZ: 1400 x 60/360 = 233,3 =) 234 gün (söz konusu işyerinde her 360 gün için eklenecek FHSZ 60 gündür) Radyoaktif ve radyoiyonizan işleri FHSZ: 1300 x 90/360 = 325 gün (söz konusu işyerinde her 360 gün için eklenecek FHSZ 90 gündür) Kanalizasyon işleri FHSZ: 1600 x 180/360 = 800 gün (söz konusu işyerinde her 360 gün için eklenecek FHSZ 180 gündür) Toplam FHSZ: 234 + 325 + 800 =1359 gün İşyeri : Kurşun arsenik Radyoaktif ve radyoiyonizan Kanalizasyon Hizmet Süresi: 1400 1300 1600 FHSZ : 234 325 800 Yaş haddinden indirim yapılmasında aranan 3600 prim gün sayısının tespitinde FHSZ kapsamında tüm işyerlerinde geçen hizmet süreleri (1400 + 1300 + 1600 = 4300) toplamı dikkate alınacak ancak, yapılacak yaş indirimine esas FHSZ hesaplanırken, yer altı işyerlerindeki süreler ile diğerleri ayrı olarak değerlendirilecektir. Örnekte kanalizasyon işyerinde en az 1800 gün çalışma koşulu oluşmadığından, bu işyerinde geçen 1600 gün karşılığı 800 gün (2 yıl 2 ay 20 gün) FHSZ yaş hadlerinden indirim işleminde dikkate alınmayacaktır. Buna göre; FHSZ : 234+325= 559 Yaş indirimine esas FHSZ: 559/2 = 279 ( 9 ay, 9 gün) 3.2.3. Başka Birinin Sürekli Bakımına Muhtaç Derecede Ağır Engelli Çocuğu Bulunan Kadın Sigortalılar Yaşlılık aylığı bağlanması talebinde bulunan kadın sigortalılardan başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunanların, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra geçen prim ödeme gün sayılarının dörtte biri, emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir. Örnek: Kadın sigortalının doğum tarihi 8/1/1966 olup, emeklilikte aranacak yaş haddi 46’dır. Sigortalı 20/8/2011 tarihinde tahsis talebinde bulunmuş ve ağır engelli çocuğundan dolayı bu kapsamda 1000 gün hizmeti bulunmaktadır. Bu durumda; Sigortalının tahsis talep tarihi itibariyle yaşı: 20 8 2011 - 8 1 1966 12 7 45 yaş Yaştan yapılacak indirim süresi: 1000/4 = 250= 8 ay 10 gündür. Bu durumda, sigortalının tahsis talep tarihi itibariyle yerine getirmesi gereken yaş şartı: 30 11 45 -10 8 20 3 45 yaş şartını tahsis talep tarihinde yerine getirdiğinden aylık bağlanacaktır. 4. 4/1-(a) Kapsamında Aylık Bağlanacak Sigortalılardan 506/Ek 5, 5434/32 ve Kanunun 40 ıncı Maddesine Tabi Hizmetlerin Aylığa Hak Kazanma Koşullarında Değerlendirilmesi Kanunla, 506 sayılı Kanunun itibari hizmet süresine ilişkin ek 5 inci maddesi ile 5434 sayılı Kanunun FHSZ’ye ilişkin 32 nci maddesi yürürlükten kaldırılmış, Kanunun 40 ıncı maddesi ile FHSZ olarak yeniden düzenlenmiştir. Kanunun 40 ıncı maddesine ilişkin fiili hizmet süresi zammı kapsamında öngörülen iş ve işyerlerinde çalışan sigortalıların emeklilik yaş haddi indiriminden yararlanabilmeleri için ölüm ve maluliyet halleri ile (18) numaralı sırada bulunanlar hariç anılan maddenin ikinci 10 fıkrasında yer alan tablonun (10) numaralı sırasında yer alan sigortalıların en az 1800 prim ödeme gün sayısı diğer sıralarda yer alan sigortalıların ise en az 3600 gün çalışmış olmaları gerektiği hükmüne bağlanmıştır. Kanunun geçici 7 nci maddesinin; - Birinci fıkrasında, Kanunun yürürlük tarihine kadar 506, 1479, 2925, mülga 2926, 5434 sayılı kanunlar ile 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesine göre sandıklara tabi sigortalılık başlangıçları ile hizmet süreleri, fiilî hizmet süresi zammı, itibarî hizmet süreleri, borçlandırılan ve ihya edilen süreler ve sigortalılık sürelerinin tabi oldukları kanun hükümlerine göre değerlendirileceği, - İkinci fıkrasında ise, Kanunun yürürlük tarihinden önce 5434 sayılı Kanunun 32 nci maddesine göre fiili hizmet süresine müstahak görevlerde çalışanların bu görevlerde geçirdikleri sürelerin Kanunun 40 ıncı maddesi gereğince aranan 3600 günün doldurulmasında nazara alınacağı, 506 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp Kanunun 40 ıncı maddesinde sayılmayan işlerde Kanunun yürürlük tarihinden önce geçen çalışma sürelerinin birinci fıkra kapsamında değerlendirilmesinde 3600 gün prim ödeme şartı aranmayacağı öngörülmüştür. 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp, Kanunun 40 ıncı maddesinde de sayılan işlerde Kanunun yürürlük tarihinden önce ve sonra geçen toplam itibari/fiili hizmet sürelerinin; - 3600 günün altında olması halinde sadece 2008/Ekim ay başından önce itibari hizmet süreleri emeklilik yaş hadlerinden indirilecek, 2008/Ekim ay başından sonra fiili hizmet süresi zamlarının yarısı, 3600 gün koşulunun yerine gelmemesi nedeniyle yaş hadlerinden indirilmeyecektir. - En az 3600 gün olması halinde de 2008/Ekim ay başından önce 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesi kapsamında geçen itibari hizmet süreleri sigortalılık süresine eklenecek ve 5 yılı geçmemek üzere emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir. Kanunla yaştan yapılacak indirim süresinin hesabı toplam prim ödeme gün sayısına eklenen sürenin yarısı şeklinde belirlendiğinden 2008/Ekim ay başından sonra fiili hizmet süresi kapsamında geçen süreler ise beş yılı geçmemek üzere toplam prim ödeme gün sayına ilave edilecek ve yaştan yapılacak indirim süresi de ilave edilen sürenin yarısı olan 2,5 yılı geçemeyecektir. Yaş hadlerinden yapılacak indirim süresi; prim ödeme gün sayısına sekiz yıl ilave edilenler için üç yılı, beş yıl ilave edilenler için de 2,5 yılı geçemeyecektir. Toplam itibari/fiili hizmet süresi 3600 günün altında olan sigortalılara ilişkin mevcut uygulamada Sigorta Primleri Genel Müdürlüğünün 11/11/2015 tarihli ve 5694873 sayılı Genel Yazısı gereğince değişikliğe gidilmiştir. Sigortalıların 2008/Ekim ay başından önce Kanunun 40 ıncı maddesinde belirtilen işler ve işyerlerinde 5434/32 nci maddesine göre FHSZ ile 506/ek 5 nci maddesi kapsamında itibari hizmet süresi kapsamı dışında prim ödenerek geçen çalışmalarla 2008/Ekim ay başından sonra FHSZ’ye tabi prim ödenerek geçen çalışmalar toplamının 1800 veya 3600 gün olması halinde sigortalıların 2008/Ekim ay başından sonra FHSZ’ye tabi geçen çalışmaları için emeklilik yaş hadlerinden indirim yapılacaktır. Söz konusu değişiklik, sigortalıların aylığa hak kazanma koşullarında ve aylık hesabına esas parametrelerde de değişikliğe neden olduğundan, bu kapsamda 11/11/2015 tarihinden itibaren Kanunun 40 ıncı maddesi kapsamında çalıştığı işyerinden ayrılarak tahsis talebinde bulunan sigortalılar için yukarıda açıklanan usul ve esaslara göre işlem yapılacak olup, 2008/Ekim ay başı ile 11/11/2015 tarihleri arasında tahsis talebinde bulunup aylık talebi reddedilen ve aylığa hak kazanma koşullarını daha sonra yerine getirerek yeni talebine istinaden aylık bağlanan sigortalıların ilk talep dilekçelerine göre aylığa hak kazanması durumunda ikinci karar işlemi yapılacaktır. 11 Ancak, 27/7/2016 ve 29783 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Fiili Hizmet Süresi Zammı Uygulamasının Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile aynı Yönetmeliğin geçici 1 inci maddesinin beşinci fıkrasından sonra gelmek üzere eklenen altıncı fıkrada yer alan hüküm gereğince, 2008/Ekim ay başından önce 5434/32 nci maddesi kapsamında FHSZ ve 506/ek 5 inci maddesinin itibari hizmet süresi kapsamında sayılan işlerden olmadığı halde, Kanunun 40 ıncı maddesinde sayılan işler ve iş yerlerine girecek nitelikte çalışması olanların 2008/Ekim ayı öncesi bu kapsamda geçen çalışmaları emeklilik yaş haddi indiriminden yararlanmak için aranan gün sayısı hesabında dikkate alınmayacak olup, söz konusu değişikliğin yürürlüğe girdiği tarih itibariyle uygulama bu yönde değiştirilmiştir. 4.1. 506/Ek 5 ve Kanunun 40 ıncı Maddesine Tabi Hizmetlerin Değerlendirilmesi 11/8/1977 tarihinden itibaren 506 sayılı Kanuna 2098 sayılı Kanunla eklenen ek 5 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen tablonun I ve II numaralı bentleri kapsamında çalışanların bir kısmı 2008/Ekim ayından önce itibari hizmet süresi zammı kapsamında iken 2008/Ekim ay başından sonra basın ve gazetecilik iş yerlerinde çalışanlar kapsamdan çıkarılmıştır. Kanunun 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan tabloya 6385 sayılı Kanunla eklenen (16) ve (17) nci sıralarda yer alan basın ve gazetecilik mesleğinde fiilen çalışanlar ile Türkiye Radyo-Televizyon Kurumunda haber hizmetinde fiilen çalışanlardan Basın Kartı Yönetmeliğine göre basın kartı sahibi olmak suretiyle çalışan sigortalılar 2013/ Şubat ay başından itibaren FHSZ’den yararlandırılacaklardır. Kanunun geçici 48 inci maddesi uyarınca, 2008/Ekim ay başı ile 19/1/2013 tarihini takip eden ay başına kadar geçen sürede Basın Kartı Yönetmeliğine göre basın kartı sahibi olmak suretiyle basın ve gazetecilik mesleğinde ve Türkiye Radyo Televizyon Kurumunda haber hizmetinde fiilen çalışanlardan talepte bulunanların, söz konusu sürede geçen çalışmaları için hesaplanacak FHSZ prim tutarını ödemeleri halinde, bu süreleri FHSZ kapsamında değerlendirilecektir. 1/10/2008 tarihi itibariyle 3600 günün altındaki 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci madde kapsamında geçen itibari hizmet süreleri aylığa hak kazanma koşullarının tespit edildiği 8/9/1999 ve 23/5/2002 tarihlerde dahil olmak üzere sigortalılık süresine ilave edilecek ve yaş hadlerinden indirilecektir. Örnek 1: Kanunun 40 ıncı maddesi kapsamındaki özel sektör basın işyerinde 1/10/2008-31/12/2016 tarihleri arasında toplam 2950 gün hizmeti bulunan sigortalının prim ödeme gün sayısına ilavede, bu işyerinde herhangi bir süre çalışma şartı aranmadığından güne yapılacak ilave; 2950 x 90 / 360 = 737,5 = 738 gündür. Sigortalının emeklilik yaş haddinden indirim yapılması için en az 3600 gün FHSZ’ye tabi çalışması gerekmektedir. Sigortalı 2950 gün çalıştığından emeklilik yaş haddinden indirim yapılmayacaktır. Örnek 2: Sigortalının Kanunun 40 ıncı maddesi kapsamında basın işyerindeki hizmet süresi 4500 gündür. Sigortalının emeklilik işleminde dikkate alınacak FHSZ; 4500 x 90 /360 = 1125 gün = 3 yıl 1 ay 15 gündür. Sigortalının prim ödeme gün sayısına ilave edilecek süre 1125 gün olup, emeklilik yaş hadlerinden indirilecek süre ise prim ödeme gün sayısına ilave edilen süresinin yarısı olacaktır. Buna göre yaştan yapılacak indirim, 1125/2= 562,5 = 563 = 1 yıl 6 ay 23 gündür. 2008/Ekim ay başına kadar 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesine tabi geçen itibari hizmet süreleri tabi olduğu kanun hükümlerine göre değerlendirilecek ancak, Kanunun geçici 7 nci maddesinin ikinci fıkrası gereğince, 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp Kanunun 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan tabloda sayılmayan işlerde 2008/Ekim ay başından önce geçen çalışma sürelerinin değerlendirilmesinde 3600 gün prim ödeme şartı aranmayacaktır. 12 Örnek 3: 2008/Ekim ayından önce gazetecilik basım işyerinde 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesi kapsamında 1600 gün çalışması bulunan sigortalının, bu kapsamda çalışmaları tahsis talebinde bulunduğu 31/12/2013 tarihine kadar devam etmiştir. Sigortalının 8/9/1999 ve 23/5/2002 tarihlerine kadar olan itibari hizmet sürelerinin dörtte biri, bu tarihler itibariyle bulunan sigortalılık süresine ilave edilerek emeklilik şartları tespit edilecek, 1600 günlük çalışma karşılığı bulunan (1600 x 0,25 = 400 gün) 1 yıl 1 ay 10 günlük süre de tahsis talep tarihindeki sigortalılık süresine ilave edilecek ve emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir. 4/1-(a) sigortalılarının 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesine göre aylığa hak kazanma koşullarının belirlendiği 8/9/1999 ve 23/5/2002 tarihlerinde 3600 günün altında olan itibari hizmet süreleri sigortalılık süresinin tespitinde dikkate alınacağı gibi, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar itibari hizmet süresi kapsamında geçen hizmetleri 3600 gün koşulu aranmaksızın sigortalılık süresine ilave edilecek, emeklilik yaş hadlerinden indirim yapılacaktır. Örnek 4: Sigortalının; Cinsiyeti : Erkek Doğum tarihi : 8/1/1965 İşe giriş tarihi : 1/1/1992 İşten ayrılış tarihi : 29/11/2015 Tahsis talep tarihi : 30/11/2015 İtibari hizmet süresi kapsamında çalışmalar (basın) 8/9/1999 tarihi itibariyle 1800 gün 23/5/2002 tarihi itibariyle 2775 gün 1/10/2008 tarihi itibariyle 3590 gün Toplam gün: 8510 gün Sigortalının aylığa hak kazanma koşulları: Sigortalının aylığa hak kazanma koşullarının belirlendiği 8/9/1999 ve 23/5/2002 tarihlerinde basın işyerinde 3600 gün çalışması bulunmamaktadır. 8/9/1999 tarihi itibariyle 1800 gün -----1800 x 0,25 = 450 = 1 yıl 3 ay 23/5/2002 tarihi itibariyle 2775 gün----2775 x 0,25 = 693 = 1 yıl 11 ay 3 gün 8 9 1999 23 5 2002 - 1 1 1992 - 1 1 1992 7 8 7 22 4 10 + 3 1 + 3 11 1 7 11 8 25 3 12 Talep tarihinde aranacak emeklilik şartları: 25 yıl + 52 yaş + 5525 gün Aylığa hak kazanma koşullarının tespit edildiği 8/9/1999 ve 23/5/2002 tarihlerinde 3600 gün koşuluna bakılmaksızın mevcut itibari hizmet süreleri dikkate alınarak aylığa hak kazanma koşulları tespit edilecektir. Tahsis talep tarihine göre yapılan değerlendirmede ise, sigortalının Kanunun yürürlük tarihine kadar itibari hizmet kapsamında geçen hizmetlerinin 1/4 ü dikkate alınacaktır. Buna göre; Tahsis talep tarihindeki durum: 30 11 2015 30 11 2015 - 1 1 1992 - 8 1 1965 29 10 23 22 10 50 Tahsis talep tarihinde emeklilik için aranan koşullardan yaş ve sigortalılık süresi koşulları yerine gelmemiştir. Ancak sigortalının Kanunun yürürlük tarihi itibariyle 3590 gün basın iş kolu işyerinde çalışması dolayısıyla itibari hizmet süresi bulunmaktadır. (3590 x 0.25 = 897=) 2 yıl 5 ay 27 gün itibari hizmet süresi sigortalının sigortalılık süresine eklenecek ve emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir. 13 29 10 23 30 11 51 + 27 5 2 -27 5 2 26 4 26 3 6 49 olması gereken yaş. Sigortalı tahsis talep tarihinde 50 yaşını doldurduğundan emekli olmaya hak kazanacaktır. 2008/Ekim ay başından önce itibari hizmete tabi bu tarihten sonra FHSZ kapsamında çalışması bulunan sigortalıların toplam itibari/fiili hizmet sürelerinin 3600 günün altında olması halinde, 2008/Ekim ay başına kadar 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesi kapsamında geçen itibari hizmet süreleri, sigortalılık süresine eklenecek ve yaş hadlerinden indirilecektir. Bunların 2008/Ekim ay başından sonra geçen fiili hizmet süreleri sadece prim gün sayılarına ilave edilecek ancak, emeklilik yaş hadlerinden indirim yapılmayacaktır. Örnek 5: Sigortalının; Cinsiyeti : Erkek sigortalı İşin niteliği : Basın kartına sahip gazeteci Doğum tarihi : 1/3/1972 Sigortalılık başlangıcı : 1/3/1989 Tahsis talep tarihi : 30/5/2018 Sigortalı basın kartına sahip olup basın müşavirliğinde çalışmaktadır. Sigortalı 2008/Ekim ila 1/2/2013 süresi hizmetlerine ilişkin prim farkını ödememiştir. 1/2/2013 tarihinden itibaren zorunlu olarak FHSZ’ye tabi çalışmaktadır. Hizmet süreleri aşağıda gösterilmiştir. 8/9/1999 tarihi itibariyle : 600 gün 23/5/2002 tarihi itibariyle : 800 gün 1/10/2008 tarihi itibariyle : 1800 gün 1/10/2008 öncesi itibari hizmet süresine tabi hizmetler 8/9/1999 tarihi itibariyle : 600 x 0,25 =150 = 5 ay 23/5/2002 tarihi itibariyle : 800 x 0,25 = 200 = 6 ay 20 gün 1/10/2008 tarihi itibariyle :1800 x 0,25 = 450 = 1 yıl 3 ay = Sigortalılık süresine eklenecek ve emeklilik yaş haddinden indirilecek süre 1/2/2013 sonrası FHSZ tabi çalışma : 1500 gün 1500 x 90/360 = 375 gün = 1 yıl 15 gün = Prim ödeme gün sayısına eklenecek süre Toplam prim ödeme gün sayısı: 5100 Sigortalının gerek 2008/Ekim öncesi itibari hizmet süreleri gerekse 2008/Ekim sonrası fiili hizmet süresi zamlarının toplamı 3600 günün altındadır. Bu durumda, itibari hizmet süreleri 3600 gün koşulu aranmadan aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde dikkate alınacaktır. Sigortalının aylığa hak kazanma koşulları: Sigortalının aylığa hak kazanma koşullarının belirlendiği 8/9/1999 ve 23/5/2002 tarihlerinde mevcut itibari hizmet süreleri, bu tarih itibariyle tespit edilecek sigortalılık sürelerine ilave edilecektir. 8 9 1999 23 5 2002 - 1 3 1989 - 1 3 1989 7 6 10 22 2 13 + 5 +20 6 7 11 10 12 9 13 Sigortalının; Belirlenen emeklilik şartları: 25 yıl + 51 yaş + 5450 gün 2008/Ekim öncesi itibari hizmet süresi kapsamındaki çalışmaları nedeniyle sigortalılık süresine ilave edilecek süre: 1 yıl 3 ay 18 yaşın doldurulduğu tarih: 1 3 1972 + 18 14 1 3 1990 30 5 2018 - 1 3 1990 29 2 28 + 3 1 29 5 29 yıllık sigortalılık süresi (emeklilik için aranan sigortalılık süresi koşulu oluşmuştur.) Kanunun yürürlük tarihinden sonra geçen çalışmaları nedeniyle prim ödeme gün sayısına ilave edilecek süre: 1 yıl 15 gün=) 375gün 5100 + 375 = 5475 gün (emeklilik için aranan gün koşulu oluşmuştur.) Yaştan yapılacak indirimler Kanunun 40 ıncı maddesine göre yaştan indirim yapılabilmesi için sigortalının bu işlerde en az 3600 gün çalışması gerekmektedir. 3600 günün değerlendirilmesinde, sigortalının bu işlerde 2008/Ekim ay başından önce 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesi kapsamında geçirdiği süreler de dikkate alınacaktır. Sigortalının toplam itibari/fiili hizmet sürelerinin 3600 günün altında olması nedeniyle sadece 2008/Ekim ay başından önce itibari hizmet süreleri emeklilik yaş hadlerinden indirilecek, 2008/Ekim ay başından sonra fiili hizmet süresi zamlarının yarısı, 3600 gün koşulunun yerine gelmemesi nedeniyle yaş hadlerinden indirilmeyecektir. 506/Ek 5 inci madde kapsamındaki itibari hizmet süresi =) 1 yıl 3 ay Toplam olarak yaştan yapılacak indirim 30 5 2018 30 11 50 - 1 3 1972 - 3 1 29 2 46 (Yaşı) 30 8 49 (Emekli olması için gereken yaş) Sigortalı aylık bağlanması için aranan yaş koşulunu yerine getirmemiştir. Sigortalıların 2008/Ekim ay başından önce ve sonra geçen toplam itibari/fiili hizmet sürelerinin en az 3600 gün olması halinde, 2008/Ekim ay başından önce 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesi kapsamında geçen itibari hizmet süreleri sigortalılık süresine eklenecek ve 5 yılı geçmemek üzere emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir. 2008/Ekim ay başından sonra fiili hizmet süresi kapsamında geçen süreler ise beş yılı geçmemek üzere toplam prim ödeme gün sayına ilave edilecek ve yaştan yapılacak indirim süresi de ilave edilen sürenin yarısı olan 2,5 yılı geçemeyecektir Örnek 6: Örnek 5’teki sigortalının Kanunun geçici 48 inci maddesinden yararlanarak 1/10/2008–1/2/2013 süresinin prim farkını ödeyerek 1100 gün daha hizmet kazandığı varsayılırsa; 8/9/1999 tarihi itibariyle : 600 gün 23/5/2002 tarihi itibariyle : 800 gün 1/10/2008 tarihi itibariyle : 1800 gün 1/10/2008 öncesi itibari hizmet süresine tabi hizmetler 8/9/1999 tarihi itibariyle : 600 x 0,25 =150 = 5 ay 23/5/2002 tarihi itibariyle : 800 x 0,25 = 200 = 6 ay 20 gün 1/10/2008 tarihi itibariyle : 1800 x 0,25 = 450 = 1 yıl 3 ay = Sigortalılık süresine eklenecek ve emeklilik yaş haddinden indirilecek süre 1/2/2013 sonrası FHSZ tabi çalışma : 1500 + 1100 = 2600 gün 2600 x 90/360 = 650 gün =) 1 yıl 9 ay 20 gün = Prim ödeme gün sayısına eklenecek ve yarısı emeklilik yaş hadlerinden indirilecek süre Toplam prim ödeme gün sayısı: 5100 Sigortalının 2008/Ekim öncesi itibari hizmet süreleri ile 2008/Ekim sonrası fiili hizmet süresi zamlarının toplamı 3600 günün üstündedir. 15 Sigortalının aylığa hak kazanma koşulları: Sigortalı aylığa hak kazanma koşullarından prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi koşullarını yerine getirmiş olup, yaş şartını yerine getirip getirmediği belirlenirken; sigortalının toplam itibari/fiili hizmet sürelerinin 3600 günün üstünde olması nedeniyle 2008/Ekim öncesi itibari hizmet süreleri ile 2008/Ekim sonrası prim ödeme gün sayısına eklenen sürenin yarısı emeklilik yaş hadlerinden indirilecektir. 56/Ek 5 inci madde kapsamındaki itibari hizmet süresi = 1 yıl 3 ay 5510/40 ıncı madde kapsamındaki FHSZ 1 yıl 9 ay 20 gün = 650/2 = 325 gün = 10 ay 25 gün Toplam olarak yaştan yapılacak indirim 3 1 itibari hizmet süresi +25 10 FHSZ 25 1 2 30 5 2018 30 11 50 - 1 3 1972 - 25 1 2 29 2 46 (Yaşı) 5 10 48 (Emekli olması için gereken yaş) Sigortalı aylık bağlanması için aranan yaş koşulunu yerine getirmemiştir. 4.2. Kanunun Geçici 48 inci Maddesine Göre Prim Farkını Ödeyenlerin Fiili Hizmet Süresi Zammından Yararlanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Kanunun geçici 48 inci maddesi uygulamasından; 2008/Ekim ay başı ile 19/1/2013 tarihini takip eden ay başına kadar geçen süre içinde, Basın Kartı Yönetmeliğine göre basın kartı sahibi olmak suretiyle basın ve gazetecilik mesleğinde ve Türkiye Radyo Televizyon Kurumunda haber hizmetinde fiilen çalışanlardan 19/1/2013 tarihinden önce tahsis talebinde bulunanlar ile ölen sigortalıların hak sahipleri de yararlanabilecektir. Emekli veya hak sahiplerince Kanunun geçici 48 inci maddesi gereğince 2008/Ekim ila 2013/Şubat süresine ait prim farklarının ödenmesi halinde, söz konusu hizmetler tahsis talep veya ölüm tarihinden önceki sürelere mal edilerek aylıklar, aylık başlangıç tarihi itibariyle yeniden hesaplanacak ve FHSZ’nin verilmesinden kaynaklanan aylık farkları, aylık başlangıç tarihi itibariyle emekli veya hak sahiplerine ödenecektir. Sigortalı veya hak sahiplerince kısmi ödeme yapılması halinde, yapılan ödemeyle orantılı olarak hesaplanan hizmetler dikkate alınarak aylıklar yeniden hesaplanacaktır. Hizmet birleştirilmesi yapılmak suretiyle 2008/Ekim ay başından sonra Kanunun 4/1- (b) bendi kapsamında aylık bağlananlar da aynı esaslar çerçevesinde FHSZ’den yararlanabilecektir. Örnek: Basın kartına sahip olan ve haber ajansında muhabir olarak 20/4/2007- 31/12/2011 tarihleri arasında çalışan ve 31/12/2011 tarihli tahsis talebine istinaden tarafına yaşlılık aylığı bağlanmış olan sigortalının, 20/4/2007-30/9/2008 süresi 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesi kapsamındaki itibari hizmet süreleri aylık bağlama işlemlerinde değerlendirilmiştir. Sigortalı 30/3/2013 tarihinde Kanunun geçici 48 inci maddesinden yararlanmak için müracaat etmiş ve 2008/Ekim ila 31/12/2011 süresi prim farklarını 25/7/2013 tarihinde ödemiştir. Sigortalının söz konusu döneme ilişkin fiili hizmet süresi zamları dikkate alınmak suretiyle aylığı tahsis talep tarihi itibariyle yeniden hesaplanacak ve oluşan aylık farkları aylık başlangıç tarihi itibariyle ödenecektir. 4.3. 5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci ve Kanunun 40 ıncı Maddesi Kapsamındaki Hizmetlerin Değerlendirilmesi Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce çalışmaya başlayan 4/1-(a) kapsamındaki sigortalıların 5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci maddesine tabi fiili hizmet süresi zamlarının 16 bulunması halinde sigortalıların öncelikle 8/9/1999 ve/veya 23/5/2002 tarihindeki sigortalılık süreleri tespit edilecek ve bu tarihlere kadar 5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci maddesi kapsamında geçen fiili hizmet süresi zamları anılan tarihler itibariyle tespit edilen sigortalılık süresine ilave edilecek ve sigortalının hangi tarih itibariyle aylığa hak kazandığı tespit edilecektir. Tahsis talep tarihi itibariyle sigortalılık süresi şartının yerine gelip gelmediğinin tespitinde sigortalıların 2008/Ekim ay başına kadar 5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci maddesi kapsamında geçen fiili hizmet süresi zamları dikkate alınacaktır. 2008/Ekim ay başından önce 5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci maddesine tabi fiili hizmet süresi zamları bulunan sigortalıların aynı zamanda 2008/Ekim ay başından sonra Kanunun 40 ıncı maddesi kapsamında FHSZ’ne tabi hizmetlerinin bulunması halinde, 2008/Ekim ay başı öncesi 5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci maddesi kapsamındaki fiili hizmet süresi zamları sigortalılık süresine eklenecek, toplam prim ödeme gün sayısında dikkate alınacak, 2008/Ekim ay başı öncesi 5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci maddesi kapsamındaki çalışmalar ile 2008/Ekim sonrası Kanunun 40 ıncı maddesi kapsamında geçen çalışmalar toplamı 3600 gün olması halinde sadece 2008/Ekim sonrası 40 ncı madde kapsamındaki FHSZ için yaş hadlerinden 3 yılı geçmeyecek şekilde indirim yapılacaktır. Örnek 1: Sigortalının; Cinsiyeti : Erkek Doğum tarihi : 1/7/1970 İşe giriş tarihi : 1/1/1990 İşten ayrılış tarihi : 30/11/2015 Tahsis talep tarihi : 30/11/2015 5434/32 inci maddesi kapsamında FHSZ kapsamında geçen çalışmalar 8/9/1999 tarihi itibariyle 3487 gün-3487/4 = 871 = 2 yıl 5 ay 1 gün 23/5/2002 tarihi itibariyle 4462 gün-4462/4= 1115 = 3 yıl 1 ay 5 gün 1/10/2008 tarihi itibariyle 4912 gün-4912/4= 1228 = 3 yıl 4 ay 28 gün Toplam gün: 6800 gün Sigortalının aylığa hak kazanma koşulları: Sigortalının aylığa hak kazanma koşullarının belirlendiği 8/9/1999 ve 23/5/2002 tarihlerinde 5434/32 nci maddesi kapsamında FHSZ’ye tabi çalışmaları bulunmakta olup, söz konusu çalışmalar sigortalının anılan tarihler itibariyle tespit edilen sigortalılık süresine ilave edilerek aylığa hak kazanma koşulları tespit edilecektir. 8 9 1999 23 5 2002 - 1 1 1990 - 1 1 1990 7 8 9 22 4 12 + 1 5 2 + 5 1 3 8 1 12 27 5 15 Talep tarihinde aranacak emeklilik şartları, 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesinin (B/g) bendi gereğince, 25 yıl +50 yaş + 5375 gündür. Tahsis talep tarihindeki durum: 30 11 2015 30 11 2015 - 1 1 1990 - 1 7 1970 29 10 25 29 4 45 Yaş + 28 4 3 27 3 29 Sigortalı tahsis talep tarihinde 25 yıl 10 ay 29 gün sigortalılık süresine sahip olup, bu süreye sigortalının 2008/Ekim ay başına kadar 5434/32 nci maddesi kapsamında geçen hizmetleri de ilave edilecektir. Bu durumda, sigortalı 29 yıllık sigortalılık süresine sahip olmakla birlikte 50 yaş şartını yerine getirememiş ve anılan Kanun kapsamında geçen FHSZ’ye tabi hizmetler için yaş hadlerinden indirim yapılmadığından tahsis talep tarihi itibariyle emekli olmaya hak kazanamayacaktır. 17 4/1-(a) sigortalılarının hem 5434/32 nci maddesine hem de Kanunun 40 ıncı maddesine tabi FHSZ kapsamında hizmetlerinin bulunması halinde Kanunun 40 ıncı maddesi gereği yaş hadlerinden indirimde aranan 3600 gün hesabında her iki Kanuna tabi fiili hizmet süresi zamları değerlendirilerek yaş haddinden indirim yapılmasında 2008/Ekim sonrası FHSZ kapsamındaki süreler esas alınacaktır. Örnek 2: Sigortalının; Cinsiyeti : Erkek Doğum tarihi : 5/1/1970 Sigortalılık başlangıcı : 1/1/1990 Tahsis talep tarihi : 10/2/2014 Toplam gün sayısı : 4830 5434/Mülga 31 inci Md. Fiili Hizmet: 15/1/1990 – 14/1/1995 =) 1800 gün 5434/Mülga 32 nci mad. FHSZ : 1 yıl 3 ay =) 450 gün 02.01.1995-31.12.2009 Süresi : Normal çalışma Demir çelik fabrikasında çalıştığı süre: 01.01.2010-10.02.2014=) 4 yıl 1 ay 10 gün =) 1480/4=370 gün = 1yıl 10 gün 8 9 1999 23 5 2002 - 1 1 1990 - 1 1 1990 7 8 9 22 4 12 + 3 1 5434/mülga 32 22 7 13 5434/mülga 32 nci maddesi kapsamındaki fiili hizmet süresi zammı ile aylığa hak kazanma koşulu kademeli geçişe göre 25 yıl + 51 yaş + 5450 gündür. Sigortalılık süresine ilave edilecek süre: 1 yıl 3 ay 10 2 2014 (Tahsis Talep Tarihi) - 1 1 1990 (İşe Giriş Tarihi) 9 gün 1 ay 24 yıl + 3 1 9 gün 4 ay 25 yıl (Sigortalılık Süresi) Prim Gün Sayısına İlave Edilecek Süre: 5434/mülga 32 nci maddesi kapsamındaki fiili hizmet süresi zammı: 450 gün (1 yıl 3 ay) Demir çelik fabrikasında çalıştığı süre: 370 gün = (1yıl 10 gün) 450 + 370 =820 gün 820 +4830 =5650 gün Yaştan Yapılacak İndirim: 5434/mülga 32 nci maddesi kapsamındaki çalışmalar ile Kanunun 40 ıncı maddesi kapsamındaki çalışmalar toplamı 3600 günden az olduğundan yaştan indirim yapılmayacaktır. 10 2 2014 - 5 1 1970 5 gün 1 ay 44 yaş Sigortalı her ne kadar Kanunda öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısı şartını yerine getirmiş ise de, yaş şartını yerine getirmediğinden aylık bağlanmayacaktır