Tam 80 Yıl Önce Havalanmıştı! Türkiye’nin İlk Yolcu Uçağı Nu.D-38 Hakkında Bilmeniz Gerekenler

KAAN adı verilen milli muharip uçağın geçtiğimiz şubat ayında ilk uçuşunu başarılı bir şekilde tamamlaması kamuoyunda büyük bir memnuniyetle karşılandı. Bununla birlikte uçağın seri üretim aşamasına geçilmesi için daha uzun yıllar beklememiz gerekecek. Ancak KAAN ülkemizin ürettiği ilk uçak değil. Öyle ki Türkiye’nin yerli uçak üretimi macerası günümüzden uzun zaman öncesine uzanıyor. Bu önemli maceranın en meşhur ürünlerinden bir ise Türkiye’nin ilk yerli yolcu uçağı Nu.D-38. İşte ilk uçuşunu günümüzden tam 80 yıl önce gerçekleştiren, Türkiye’nin ilk yerli yolcu uçağı Nu.D-38 hakkında bilmeniz gerekenler.

Milli muharip uçağı KAAN şubat ayında ilk uçuşunu başarıyla gerçekleştirdi

Elbette bu gelişme kamuoyu tarafından büyük bir memnuniyetle karşılandı. Ancak kökenleri uzun zaman öncesine uzanan sivil havacılık tarihimizde ortaya çıkan çok sayıda “ilk” var. İşte Türkiye’de üretilen ilk yolcu uçağı Nu.D-38 de onlardan biri. Türkiye’nin ilk yolcu uçağı nasıl üretildi ve ilk uçuşunu ne zaman gerçekleştirdi gibi sorulara yanıt vermek için tarihte bir yolculuğa çıkmamız gerekiyor.

Nu.D-38 isimli ilk yolcu uçağımız, 1938 yılında İstanbul’da üretildi

Nuri Demirağ

Uçağın üretildiği fabrika ise sivil havacılık tarihimizin en önemli isimlerinden biri olan siyasetçi ve iş insanı Nuri Demirağ tarafından kurulmuştu. Nuri Demirağ, sivil havacılık sektörünün en önemli adımlardan birini atmak için için harekete geçtiğinde takvimler 1936 yılını gösteriyordu. Uzun bir hazırlık ve inceleme döneminin ardından on senelik bir plan hazırlandı. İstanbul Beşiktaş’ta, bugünkü Deniz Müzesi’nin bulunduğu alana uçak fabrikası kurulması için çalışmalara başlandı. Uçak fabrikasının yanı sıra ve uçuş pistleri ve hangarların inşası da kısa sürede tamamlandı. Aynı dönemde Sovyetler Birliği, Almanya, İngiltere gibi ülkelerin uçak ve motor fabrikalarına inceleme gezileri düzenlendi. Ancak Nuri Demirağ ve arkadaşları kendi tasarımlarını hayata geçirmek istiyorlardı. U

Ülkemizin ilk tek motorlu uçağının üretimi 1936 yılında tamamlandı

Nu.D-36

Uçak ve planörlerin planları ilk uçak mühendislerimizden Selahattin Reşit Alan’a ait olan “Nu.D-36” isimli uçak çok kısa bir süre içerisinde, 1936 yılında piste çıktı. Bu kıymetli prototip yalnızca birkaç yıl sonra Türkiye’nin kendi imkanlarıyla ilk yolcu uçağı üretmesine büyük bir katkı sunacaktı.

Türkiye’nin ilk yolcu uçağının üretim süreci 1938 yılı tamamlandı. Sivil havacılık tarihimizdeki en önemli unsurlardan biri olan uçağa Nu.D-38 ismi verildi

Nu.D-38’in motorları hariç diğer tüm aksamı, Türk işçiler ve teknisyenler tarafından üretildi. Uçağın teknik özellikleri, üretildiği dönem dikkate alındığında oldukça etkileyiciydi.

2200 devirli 2 adet 160 beygir gücünde motorla donatılan uçak saatte 325 kilometre hız yapabiliyordu

1200 kilo ağırlığındaki Nu.D-38, 700 kiloya kadar yolcu ve bagaj taşıyabiliyordu. Bununla birlikte tam depo yakıt ile 1000 kilometre menzile sahip olan uçak 3,5 saat boyunca havada kalabiliyordu. Ayrıca uçağın uzunluğu 8,30 metre, kanat açıklığı ise 13,56 metre olarak kayıtlara geçmişti.

1938 yılında ilk Türk yolcu uçağı üretilmişti. Sırada deneme uçuşları vardı

İlk deneme uçuşları sırasında kokpitte Basri Alev ve Mehmet Altunbay oturuyordu. Test uçuşlarına çeşitli kademelerdeki devlet görevlileri de katılmıştı. Deneme uçuşlarının da başarıyla tamamlanmasının ardından Nu.D-38, 1944 yılında dünya havacılığı yolcu uçakları A sınıfına alındı.

Türkiye’nin ilk yolcu uçağı, ihtiyaç halinde askeri nakliye ve bombardıman uçağına dönüştürülebiliyordu

6 kişi kapasiteli Nu.D-38 ilk resmi uçuşunu ise 26 Mayıs 1944’te gerçekleştirdi

Cumhuriyetin ilk yolculuğu uçağı, Saat 9:45’te İstanbul’dan havalanmış, 1.5 saat sonra Ankara Etimesgut Havaalanı’na inmeyi başarmıştı. Bu tarihi sefer sırasında uçakta iki kişilik mürettebattan başka, Tasvir-i Efkar gazetesi sahibi Ziyat Ebuzziya, Vatan gazetesi muhabiri Faruk Fenik ve Nuri Demirağ bulunuyordu. Ankara’ya ayak basan yolcuları Hava Yolları Umum Müdürü Ferruh Bey karşıladı.

Takip eden süreçte Nu.D-38 Bursa, İzmir, Kayseri ve Sivas gibi şehirlere deneme seferleri yaptı

Bu yolcukların temel amacı uçağın tanıtımını gerçekleştirmekti. Ne de olsa Nu.D-38 bir özel sermaye tarafından üretilmişti. Yurt içi uçuşlarının yanı sıra Atina ve Selanik de uçağın tanıtımının yapıldığı arasındaydı. Ne var ki Nuri Demirağ, üretimin devamı için gerekli siparişleri almayı başaramadı.

Ticari başarısızlık sebebiyle Nu.D-38 projesi yarıda kaldı

Takip eden süreçte Nuri Demirağ siyasete atıldı. Üretim faaliyetlerini sonlandırmıştı. Demirağ’ın 1957 yılındaki ölümünün ardından ise Türkiye’nin ilk yolcu uçağı Nu.D-38 hurdacılara satıldı! Böylece cumhuriyet tarihinin bu önemli değeri, tarihin tozlu raflarındaki yerini almış oldu.

Kaynak: 1